Zawód jest zawodem medycznym (istnieje od 2008 roku) i został objęty klasyfikacją zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy – Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 listopada 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania.
W strukturze klasyfikacji zawodów, opiekun medyczny mieści się w tzw. wielkiej grupie Nr 5:Nr 5 – pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 53 – pracownicy opieki osobistej i pokrewni 532 – pracownicy opieki osobistej w ochronie zdrowia i pokrewni 5321 – medyczny personel pomocniczy 532102 – opiekun medyczny s(Symbol s oznacza, że kwalifikacje opiekuna medycznego zdobywa się w kształceniu szkolnym)Ministrem właściwym dla tego zawodu jest Minister Zdrowia, który zatwierdził podstawę programową oraz program nauczania. Podstawa programowa otrzymała symbol cyfrowy 513[02]. (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia 2011 r. w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach: asystent osoby niepełnosprawnej, florysta, kucharz małej gastronomii, operator maszyn leśnych, opiekun medyczny, pracownik pomocniczy obsługi hotelowej, sprzedawca, technik handlowiec, technik organizacji usług gastronomicznych, technik przetwórstwa mleczarskiego i technik weterynarii (Dz. U. z dnia 7 marca 2011 r.)
W obowiązującym stanie prawnym zgodnie z przepisami rozporządzenia (Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 27 stycznia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego) kształcenie w zawodzie opiekun medyczny (symbol cyfrowy 532102) prowadza wyłącznie 3-semestralne szkoły policealne, dla osób posiadających wykształcenie średnie – kwalifikacja MED.14
Do końca sierpnia 2021 roku kształcenie w poprzednich kwalifikacjach wyodrębnionych w zawodzie opiekuna medycznego (Z.4, MS.04, MED.03) były możliwe również w ramach Kwalifikacyjnych Kursów Zawodowych dla osób bez wykształcenia średniego. W związku z tym, że z takiego rozwiązania skorzystało niewiele opiekunów medycznych, jak również w związku z chęcią dbania o jak najwyższą jakość opieki Ogólnopolskie Stowarzyszenie Opiekunów Medycznych postulowało o wprowadzenie nauczania wyłącznie w szkołach policealnych, co ostatecznie zostało wprowadzone od września 2021 roku.
Uzyskany dyplom (egzamin zewnętrzny) uprawnia do podjęcia pracy w tym zawodzie na terenie Unii Europejskiej (zgodnie z prawem obowiązującym w danym kraju).
Opiekunowie medyczni mogą znaleźć zatrudnienie w wielu miejscach – przede wszystkim na oddziałach szpitalnych, ale również w DPS-ach, punktach pobrań, hospicjach, ZOL o ZPO, w opiece środowiskowej czy w prywatnej opiece domowej.
Informacja o zawodzie opiekun medyczny (tekst pochodzi z: PROGRAM NAUCZANIA DLA ZAWODU OPIEKUN MEDYCZNY, 532102 O STRUKTURZE PRZEDMIOTOWEJ wersja przed recenzją (wersja robocza) z 01.06.2012)
Opiekun medyczny to zawód, który jest na mapie edukacyjnej w Polsce od lipca 2007 roku. To zawód, który powstał dzięki ogromnemu wysiłkowi Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Edukacji Narodowej. Opiekun medyczny to osoba, która w sposób profesjonalny pomaga osobie chorej i niesamodzielnej zaspokoić jej podstawowe potrzeby życiowe. Opiekun medyczny rozpoznaje i rozwiązuje problemy opiekuńcze osoby chorej i niesamodzielnej w różnym stopniu zaawansowania choroby i w różnym wieku. Jest to osoba, która pomaga swoim podopiecznym zaspokajać potrzeby bio–psycho-społeczne. Asystując personelowi medycznemu podczas wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych, pomaga mu i jednocześnie wspiera osobę chorą i niesamodzielną. Podczas świadczenia usług z zakresu opieki medycznej nad osobą chorą i niesamodzielną podejmuje współpracę z zespołem opiekuńczym i terapeutycznym. Opiekun medyczny to zawód zaufania publicznego, dlatego niezbędne są u niego kompetencje personalne i społeczne. Powinien posiadać bardzo dobre zdolności komunikacyjne, umiejętność pracy w zespole oraz empatię, tak ważną w kontakcie z drugim człowiekiem. Opiekun medyczny pracując z osobą chorą i niesamodzielną ponosi odpowiedzialność za skutki swoich działań. Poprzez swoją postawę zawodową popularyzuje zachowania prozdrowotne. Kwalifikacje zawodowe otrzymuje po zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.